Голем број граѓани од непознати причини не можат да добијат државјанство на Македонија иако некои тука живеат и по 15 години. Еден таков случај кој го откривме е Аделина Китаноска, од крушевското село Свето Митрани. Таа жиивее тука од 2006-та. Во 2016 нејзиниот сопруг починува и сегa таа е самохрана мајка на две малолетни деца. Повеќе пати поднесувала барање за државјанство и не добивала. Последен пат пред 4 години, не нема одговор. Вели дека од МВР во Kрушево само дрско и рекле ако сака државјанство нека се премажи.
„Појди Крушево не може. Само мии викаат чекај го решениието, ништо друго. Институциите во Крушево ми велат да склучам брак со друг. Јас не сакам да склучам брак со друг. Имам 2 малолетни деца“, вели Аделина Китаноска, жител на село Свето Митрани.
Сега за неа и децата се грижи братот на нејзиниот покоен сопруг заедно со семејството. Китаноска нема право на сопствен имот, неможе да го наследи имотот на сопругот, неможе да добие социјлан помош, детски додаток, не може да предаде тутун на нејзино име, ниту пак и следуваше некаква помош од Ковид мерките на Владата.
„Поради тоа што нема државјанство не и се следува ништо, ниту социјална помош, ниту заштита на децата, единствена заштита засега сум јас. Таа оди како аргатинка во полето за да заработи, за да ги прехрани децата. Ако добие државјанство ќе се откочи работата, ќе има нормалне живот. Ќе зема за децата и додаток за школство. Ќе си го предава тутунот на неа, а имото нејзин ќе сии биде нејзин, мојот мој“, додава Гоце Китаноски, брат на сопругот на Китаноска.
Истиот случај е и со Софије Стојкоска, од мариовското село Крушевица. Тука е мажена 13 години, но нема државјанство. И таа е одбивана повеќе пати под различни изговори.
„Јас немам никакви права тука во Македонија. Немам право како другите жени да се работам некаде. Ништо. Можам само да се занимавам со стока нешто тука во селото“, вели Софије Стојкоска, жител на селото Крушевица.
Нејзиниот сопруг револтирано се сомнева дека државјанство може да се собие само преку коруптивни методи.
„Значи сето треба пријатели или сигурно мито давање. Како таа да влези на работа? Јас на пример утре починувам, а на мене се кравите, имотот, таа сега како ќе ги добие. А ако иима документи се ќе се среди“, кажа Мате Стојкоски, сопруг на Софије Стојкоска.
И од невладината Станица П.Е.Т. од Прилеп велат дека има голем број вакви случаи во овој регион. Иако побарале одговор од МВР не добиле. Велат дека овие лица ги немаат основните права во земјава, а секое вадење на потребните документи за престој и аплицицирање за државјанство ги кошта многу.
„Недозволиво е за една административна постапка за која со закон е предвидено дека органот на државната управа треба да ја реши во рок од 30 дена да се чека со години. Голем дел од овие лица неможе да се стекнат со имот, не може да наследат имот, не може да остварат ред други права сo што се нарушува квалитетот на живот за нив лично и за нивните семејства“, изјави Весна Шапкоски, извршна директорка на Станица П.Е.Т. – Прилеп.
ОД МВР само кусо ни одгорија дека во Европската конвенција за државјанство чии потписник е и Македонија и каде било утврдено дека постапките за стекнување на државјанство се решаваат во разумен рок. Но како што стојат работите Китаноска, Стојкоска и останатите вакви примери по се изгледа ќе се изначекаат за тој т.н. разумен рок.
